Podręcznik opisu i stosowania Asus Pundit S

Asus Pundit S jest wysokiej jakości komputerem stacjonarnym, który oferuje solidną wydajność i niezawodność. Jego podręcznik opisu i stosowania zawiera wszystkie niezbędne informacje, aby pomóc użytkownikom w konfiguracji i użytkowaniu komputera. Podręcznik zawiera informacje dotyczące sprzętu, oprogramowania, a także wskazówki dotyczące instalacji i konfiguracji. Podręcznik jest bardzo przydatny, ponieważ zapewnia użytkownikom kompleksowe wyjaśnienie wszystkich cech i funkcji komputera. Podręcznik opisu i stosowania Asus Pundit S zawiera również informacje na temat bezpieczeństwa i utrzymania komputera, a także wskazówki dotyczące naprawy i konserwacji.

Ostatnia aktualizacja: Podręcznik opisu i stosowania Asus Pundit S

Drogi Użytkowniku,

klikając przycisk „AKCEPTUJĘ”  zgadzasz się, aby serwis Ceneo. pl sp z. o. i jego Zaufani Partnerzy przetwarzali Twoje dane osobowe zapisywane w plikach cookies lub za pomocą podobnej technologii w celach marketingowych (w tym poprzez profilowanie i analizowanie) podmiotów innych niż Ceneo. pl, obejmujących w szczególności wyświetlanie spersonalizowanych reklam w serwisie Ceneo. pl.

Wyrażenie zgody jest dobrowolne. Wycofanie zgody nie zabrania serwisowi Ceneo. pl przetwarzania dotychczas zebranych danych.

Wyrażając zgodę, otrzymasz reklamy produktów, które są dopasowane do Twoich potrzeb. Sprawdź Zaufanych Partnerów Ceneo. pl. Pamiętaj, że oni również mogą korzystać ze swoich zaufanych podwykonawców.Informujemy także, że korzystając z serwisu Ceneo. pl, wyrażasz zgodę na przechowywanie w Twoim urządzeniu plików cookies lub stosowanie innych podobnych technologii oraz na wykorzystywanie ich do dopasowywania treści marketingowych i reklam, o ile pozwala na to konfiguracja Twojej przeglądarki. Jeżeli nie zmienisz ustawień Twojej przeglądarki, cookies będą zapisywane w pamięci Twojego urządzenia. Więcej w Polityce Plików Cookies.Więcej o przetwarzaniu danych osobowych przez Ceneo. pl, w tym o przysługujących Ci uprawnieniach, znajdziesz tutaj.Więcej o plikach cookies, w tym o sposobie wycofania zgody, znajdziesz tutaj.Pamiętaj, że klikając przycisk „Nie zgadzam się” nie zmniejszasz liczby wyświetlanych reklam, oznacza to tylko, że ich zawartość nie będzie dostosowana do Twoich zainteresowań.

Nie zgadzam się

Jeden ze stopów metali – stalstal – jest powszechnie stosowany, m. in. w konstrukcjach mostów, wieżowców, samochodów, okrętów, rakiet kosmicznych, a także w produkcji szyn kolejowych, garnków, zlewów, sztućców, aparatury i narzędzi specjalistycznych. Zastanówmy się, jaki jest skład stali i w jakim celu stapia się ze sobą metale?

Już wiesz

• jakie właściwości ma materia w różnych stanach skupienia;

• co to są symbole pierwiastków chemicznych i jak się nimi posługiwać;

• co to są metale i jakie mają właściwości;

• jakie zastosowania mają metale w życiu codziennym;

• które właściwości metali pozwalają je rozróżniać;

• jakie kryteria stosuje się, klasyfikując mieszaniny;

• jakie zasady bezpieczeństwa należy zachować w szkolnej pracowni chemicznej.

Nauczysz się

• wyjaśniać, dlaczego zamiast metalu często używa się jego stopu z innymi pierwiastkami chemicznymi;

• podawać przykłady zastosowań stopów metali w życiu codziennym;

• wskazywać w układzie okresowym pierwiastków chemicznych metale, z których otrzymuje się stopy użytkowe;

• klasyfikować stopy metali jako mieszaniny jednorodne i opisywać niektóre z nich: brąz, mosiądz, stal, duraluminium;

• projektować doświadczenia pozwalające porównać właściwości metali i ich stopów;

• przestrzegać zasad bezpieczeństwa podczas wykonywania eksperymentów chemicznych.

iKJDIhXgV0_d5e237

Polecenie 1

Jaki związek może mieć chemia z muzyką?
Z jakich materiałów są wykonane instrumenty muzyczne?

*Słuchając koncertu organowego, warto zastanowić się, z czego zbudowane są najważniejsze elementy organów, czyli piszczałki. Najczęściej jest to stop cyny i ołowiu. Blacha do budowy piszczałek może mieć różną zawartość cyny, a procentowy udział tego pierwiastka w stopie określa tzw. próba cyny. Przyjmuje ona wartości od 1 do 16. Zawartość cyny w kolejnych próbach można wyliczyć, mnożąc 6, 25% przez „numer” próby (próba 1 zawiera 6, 25% cyny; próba 2 – 12, 50% cyny, próba 3 – 18, 75% cyny itd. ). Próba 16 oznacza brak domieszki ołowiu, w skład takiego materiału wchodzi wyłącznie cyna (100%). Jest on używany jest bardzo rzadko i ma głównie walory zdobnicze. Im większa zawartość cyny, tym stop ma mniejszą gęstość i jest jaśniejszy. Natomiast im więcej ołowiu, tym gęstość stopu jest większa, a barwa – ciemniejsza.

Rs7U5fg2U9uGU1

W dolnej części piszczałek organów ścianki są często grubsze na dole niż na górze. Dzięki temu wytrzymują duży nacisk korpusu piszczałki na jej dolną część, co zapobiega jej deformacji (spłaszczeniu).
Czasem duże piszczałki są wykonywane z cynku – lżejszego i tańszego od ołowiu, jednak wydają wtedy dźwięki gorszej jakości oraz mają matową, pozbawioną połysku powierzchnię, gdyż cynk na powietrzu ulega pasywacji.
Instrumenty dęte blaszane, takie jak puzon czy trąbka, najczęściej są wykonane z mosiądzumosiądzu, czyli stopu miedzi i cynku, rzadziej – z metali szlachetnych.
Flety altowe mogą być produkowane z tzw. złotego mosiądzu (z dużą zawartością miedzi), dzięki czemu są lżejsze od tradycyjnych instrumentów i mają optymalne brzmienie.

R172WgKxExpj01

Ze stopów metali korzystają także producenci gitar, którzy ciągle poszukują nowych sposobów, aby struny tych instrumentów były trwalsze i miały coraz lepsze walory dźwiękowe. Większość obecnie wytwarzanych strun do gitar elektrycznych zrobiona jest ze stali niklowej, zapewniającej dobrą jakość dźwięku. Nowością ostatnich lat są struny ze stali nierdzewnej – bardzo mocne, wytrzymałe i twarde.

Ciekawostka

Dlaczego struny gitar są powlekane tworzywami sztucznymi?
Dawniej struny do gitar produkowano z przetworzonych jelit zwierząt, obecnie w gitarach klasycznych najczęściej stosuje się struny nylonowe, a w pozostałych typach – stalowe lub wykonane z brązubrązu. Pokrywające struny podczas grania brud, pot i tłuszcz narażają je na korozję. Dlatego zabezpiecza się je przed zanieczyszczeniami, pokrywając powłokami z tworzyw sztucznych.

R1LY5CRyZVEiq1

iKJDIhXgV0_d5e304

Polecenie 2

1. Wyszukaj w układzie okresowym pierwiastki: cynę, ołów, miedź, cynk.

2. Napisz, jaki stop tworzy każda z podanych par metali:

   1. cyna i ołów,

   2. miedź i cyna,

   3. miedź i cynk.
      Porównaj odpowiedzi z tabelą Stopy metali.

3. Korzystając z układu okresowego pierwiastków i tablic chemicznych, porównaj temperatury topnienia poszczególnych metali i tworzących je stopów.

4. Przeanalizuj informacje umieszczone na osi czasu i przypomnij sobie wiadomości z historii na temat epok kamienia, brązu i żelaza. Sporządź krótką notatkę na temat wykorzystywanych w tych epokach metali i wykonywanych z nich przedmiotów.

   RCEmh82C69SRK1

Żelazo dzięki swoim właściwościom jest najbardziej użytecznym metalem. Jest głównym składnikiem powszechnie stosowanej stali, którą otrzymuje się z surówki (wytwarzanej w wielkim piecu z rudy żelaza) oraz uszlachetnia metalami: manganem, niklem lub chromem. Stop ten jest wykorzystywany w konstrukcji mostów, drapaczy chmur, statków, platform morskich, samochodów, pociągów, pokryć dachów czy w produkcji puszek do konserw. Do wytwarzania m. elementów konstrukcji samolotów bądź puszek do napojów używany jest inny stop – duraluminiumduraluminium.

R8hR9bV9fac5t1

R1X82PXADsnSO1

R12hLxBM5rGwa1

R1OVbTCtyAgQ81

R12susiAmHvcH1

RiiNF391Hmb321

Ciekawostka

Stop w kolorze rdzy
Stop ten otrzymano po raz pierwszy w Stanach Zjednoczonych w czasie wielkiego kryzysu (1929–1933). Jest to materiał ceniony ze względu na szczególne właściwości, dzięki którym nie wymaga częstej konserwacji. Corten (czyt. korten), czyli gatunek stali, został opatentowany w 1933 roku. Nazwa materiału powstała z określenia jego właściwości corrosion resistant (czyt. korożion resistant), co oznacza „odporny na korozję”, i high tensile strength (czyt. haj tensajl strent), czyli „wytrzymały na rozciąganie”. Do jego produkcji użyto m. : chromu, miedzi, krzemu i fosforu. Stop ten pod wpływem czynników atmosferycznych pokrywa się cienką powłoką ochronną przypominającą rdzę o brązowej barwie. To sprawia, że stal nie ulega korozji, jest wytrzymała i odporna na naprężenia.

R1DfudMtZWa471

iKJDIhXgV0_d5e369

Polecenie 3

W jaki sposób można otrzymać stop metali?

Otrzymywanie stopu Wooda

Doświadczenie 1

Zamiast tygla żelaznego można użyć tygla porcelanowego, dobrze wyprażonego. W celu uniknięcia trudności z osiągnięciem wysokiej temperatury, niezbędnej do stopienia metali, zaleca się ogrzewanie tygla dwoma palnikami gazowymi równocześnie. Do tygla należy dodać taką ilość kalafonii, aby przykryła umieszczony kawałek cyny warstwą o grubości około 1 cm.
Formę tekturową do odlania prętów stopionych metali wykonujemy następująco: owijamy tekturą bagietkę szklaną o długości około 10 cm. Wolny koniec powstałej rurki zaginamy i przewiązujemy drutem, którym owijamy całą rurkę, a później wyjmujemy ze środka bagietkę.

Problem badawczy

Czy stopy mają ma taką samą barwę i połysk jak metale, z których zostały utworzone?

Hipoteza

Wybierz jedną z przedstawionych hipotez, a następnie zweryfikuj ją.

Stop ma taką samą barwę i połysk jak tworzące go metale.
Stop wyglądem różni się od tworzących go metali.

Co będzie potrzebne

• bizmut,

• cyna,

• ołów,

• kadm,

• kalafonia,

• statyw,

• trójkąt kaolinowy,

• tygiel żelazny lub porcelanowy,

• pręt żelazny,

• waga,

• palnik gazowy,

• rurka wykonana z tektury.

Instrukcja

1. W tyglu umieść 5 g cyny i dodaj kalafonię.

2. Tygiel ogrzewaj do stopienia się cyny, a następnie, stale ogrzewając, dodaj w kolejności: 10 g ołowiu, 5 g kadmu i 20 g bizmutu.

3. Zawartość tygla stale mieszaj żelaznym prętem aż do otrzymania jednorodnej mieszaniny.

4. Otrzymany stop pozostaw do skrzepnięcia, wyjmij go z tygla i usuń pozostałą na nim kalafonię.

5. Możesz stopić go ponownie i odlać z niego pręty, używając tekturowej rurki.

Podsumowanie

Otrzymany stop wygląda inaczej niż metale wchodzące w jego skład, lecz zachowuje charakterystyczny metaliczny połysk.

W wyniku stopienia dwóch lub większej liczby różnych metali otrzymuje się mieszaniny jednorodnemieszaniny jednorodne zwane stopami. Zarówno metale, jak i otrzymane z nich stopy mają metaliczny połysk.

RGM217WVbTv5q1

Na ekranie pojawiają się kolejno wymieniane metale, odczynniki i sprzęt laboratoryjny. Osoba odważa 5 g cyny umieszcza ją w tyglu i dodaje kalafonię. Zbliżenie na zawartość tygla. Osoba zapala palnik i podgrzewa tygiel do stopienia się cyny zbliżenie. Następnie ogrzewając dodaje w kolejności: 10 g ołowiu, 5 g kadmu i 20 g bizmutu. Mieszanie zawartości tygla do otrzymania jednorodnej mieszaniny. Zbliżenie. Przejście sugerujące upływ czasu. Zbliżenie na otrzymany stop. Usunięcie z niego kalafonii. Ponowne podgrzanie i wylanie w różne formy.

Film dostępny na portalu epodreczniki. pl

Na ekranie pojawiają się kolejno wymieniane metale, odczynniki i sprzęt laboratoryjny.

StopStop, czyli mieszaninę metali lub metalu z pierwiastkami niemetalicznymi, uzyskuje się przez stopienie składników, a następnie schłodzenie otrzymanej masy. Stop najczęściej ma odmienne właściwości od jego elementów składowych, w niektórych przypadkach nawet niewielka ilość dodatków wpływa znacząco na jego właściwości. Zazwyczaj stopy są bardziej odporne na działanie powietrza i wody, a także twardsze oraz bardziej wytrzymałe mechanicznie niż czyste metale.

R6AEai2a69TFt1

Aplikacja prezentuje proces otrzymywania stopów oraz możliwości ich zastosowania. W górnej części okna aplikacji znajduje się stylizowany rysunek huty, pod którym przedstawiono schemat obróbki metali: taśmociąg, kocioł do topienia i stanowisko spawalnicze połączone strzałkami. Z lewej strony tego schematu znajdują się dwa pomarańczowe okręgi od których biegnie strzałka prowadząca do taśmociągu. Z prawej strony znajduje się jeden taki okrąg, do którego biegnie strzałka od stanowiska spawalniczego. Pod wszystkim w podobnych okręgach znajdują się metale ułożone w pary: miedź z cyną, miedź z cynkiem, żelazo z chromem, żelazo z węglem, rtęć ze srebrem i cyna z ołowiem. Przeciągnięcie każdej z par na obszar dwóch pomarańczowych okręgów na początku schematu procesu produkcyjnego powoduje uruchomienie fabryki i pojawienie się na końcu procesu określonego stopu metali wraz z nazwą i krótkim opisem właściwości. W stosunku do wymienionych przed chwilą par metali są to kolejno: brąz (łatwy w obróbce), mosiądz (nie ulega korozji), stal nierdzewna (odporna na korozję), stal węglowa (bardzo wytrzymała), amalgamat (miękki, twardniejący z czasem) i cyna lutownicza (o niskiej temperaturze topnienia). Po każdorazowym uruchomieniu procesu w prawym dolnym rogu okna pojawia się przycisk oznaczony słowem Dalej, którego kliknięcie zeruje fabrykę i umożliwia przeprowadzenie kolejnej prezentacji.

Polecenie 4

Obejrzyj film i odpowiedz na pytania:

• Co się stało z łyżeczką?

• Czy właściwości substancji wpływają na ich zastosowanie?

  R1Ekagb3kRpoY1

  Mieszanie gorącego płynu łyżeczką ze stopu Wooda w przezroczystym pojemniku. Do szklanki wkładamy termometr, na jej dnie gromadzi się stop, który przyjmuje ciekły stan skupienia (zbliżenie na termometr, a następnie na dno szklanki). Termometr wskazuje temperaturę 71, 5 - 71, 6 stopni Celsjusza.

  Mieszanie gorącego płynu łyżeczką ze stopu Wooda w przezroczystym pojemniku.

Polecenie 5

Czy stopy metali mają takie same właściwości jak tworzące je składniki?
Zaproponuj sposób badania różnic właściwości fizycznych kilku substancji oraz ich mieszanin, np. metali i ich stopów.

Porównywanie właściwości stopu z właściwościami jego składników1

Doświadczenie 2

Doświadczenie należy wykonywać w okularach ochronnych, pod nadzorem nauczyciela.

Problem badawczy

Czy stopy mają takie same właściwości jak metale, z których zostały utworzone?

Hipoteza

Wybierz jedną z przedstawionych hipotez, a następnie zweryfikuj ją.

Stop ma takie same właściwości jak tworzące go metale.
Stop różni się właściwościami od tworzących go metali.

Co będzie potrzebne

• I.

  • metale: cyna, ołów, miedź,

  • stopy metali: stop cyny z ołowiem (cyna do lutowania),

  • krążek z blachy stalowej,

  • palnik gazowy, okulary ochronne,

• II.

  • płytka cynkowa, miedziana, mosiężna.

  Instrukcja

  1. Odczytaj w tablicach chemicznych: w jakiej temperaturze topi się stop cyny z ołowiem (cyna do lutowania), temperatury topnienia tworzących go składników tj. : cyny i ołowiu. Ustal, w jakiej kolejności stopią się: cyna do lutowania, ołów i cynk.

     1. W tym celu na stalowy krążek o średnicy około 12 cm połóż w odpowiedniej odległości małe próbki cyny, ołowiu i ich stopu.

     2. Środek krążka ogrzewaj płomieniem palnika i obserwuj zachodzące zmiany.

     3. Wyznacz kolejność topienia się poszczególnych próbek.

     4. Zbadaj twardość miedzi, cynku i mosiądzu.

        1. Powierzchnię płytki mosiężnej zarysuj narożem płytki cynkowej i miedzianej.

        2. Płytką mosiężną porysuj powierzchnię płytki cynkowej i miedzianej.

        Podsumowanie

        I. Jako pierwszy stopił się stop cyny z ołowiem (cyna do lutowania), następnie – cyna i jako ostatni – ołów.
        II. Obserwacja powierzchni metali w czasie prób zarysowywania innymi metalami lub ich stopami pozwoliła ustalić, że płytka mosiężna zarysowuje płytkę cynkową i miedzianą.
        Stopy różnią się od metali, z których je otrzymano, właściwościami fizycznymi, m. temperaturą topnienia, twardością.

R1LK9bJocV8le1

Twardość stopów

Najtwardszy okazał się mosiądz. Spośród badanych metali twardsza od cynku okazała się miedź. Twardość metali i stopów decyduje o ich zastosowaniu.

Ciekawostka

Stop z pamięcią kształtu: niklowo‑tytanowy
Stop o nazwie nitinol jest materiałem „inteligentnym”. Charakteryzuje się unikalnymi właściwościami – pamięcią kształtu. Nazwa nitinol pochodzi od jego składu: $\text{Ni}$ (nikiel), $\text{Ti}$ (tytan) oraz miejsca odkrycia: Naval Ordnance Laboratory (czyt. nejwel ordnenc laboratri), tj. laboratorium badawcze Marynarki Wojennej USA, w 1959 roku przez Williama Buehlera (czyt. łiliama błalera) i Fryderyka Wanga (czyt. łanga).

Odkrycie właściwości pamięci kształtu sięga roku 1932, kiedy to szwedzki chemik Arne Olander (czyt. arn olander) zaobserwował ten efekt w stopie złota z kadmem.
Materiały z pamięcią kształtu mają zdolność do odwzorowania nadanej im pierwotnie formy oraz jej odtworzenia pod wpływem np. zmiany temperatury lub pola magnetycznego.

Mimo trudności z przetwarzaniem i obróbką nitinol znalazł praktyczne zastosowanie już w latach siedemdziesiątych, np. do produkcji drutów i sprężyn (także w biustonoszach), jako składnik mechanizmu zabawek, w medycynie (szczególnie w dentystyce i ortopedii do zabezpieczenia ścięgien, więzadeł i innych miękkich tkanek w kościach) oraz jako biomateriał. Wśród materiałów z pamięcią kształtu ponad 90% komercyjnych stanowią te, które są wykonane z nitinolu. Jeśli nosisz aparat korekcyjny na zębach, być może jest on z tego właśnie stopu…

R9qgTG4wWvH1u1

Film przedstawia drucik nitinolowy odginamy (prostowany) przez eksperymentatora i wkładany do zlewki z ciepła wodą. Drucik wraca do swojego pierwotnego kształtu. pl/portal/f/res-minimized/R9qgTG4wWvH1u/4/2X8NQOQB7DMLfPHbIWFS7IuJn3C4Cf6t.

Film przedstawia drucik nitinolowy odginamy (prostowany) przez eksperymentatora i wkładany do zlewki z ciepła wodą.

iKJDIhXgV0_d5e621

• Właściwości stopu zależą od jego składu i sposobu jego otrzymywania.

• Stopy metali, tak jak inne mieszaniny, otrzymuje się w wyniku zmieszania dwu lub więcej metali, po stopieniu ich ze sobą i schłodzeniu otrzymanej masy.

• Stopy różnią się od metali wchodzących w ich skład właściwościami, np. twardością, wytrzymałością, ciągliwością i temperaturą topnienia (na ogół niższą w przypadku stopu). Stopy metali są odporniejsze na korozję od metali.

• Stal to stop żelaza z domieszką węgla, który zapewnia większą twardość i wytrzymałość stopu oraz obniża jego kowalność i ciągliwość. Uzyskanie specyficznych właściwości, np. odporności na korozję, wymaga dodania do stali chromu, np. stal nierdzewna zawiera 11–14% chromu. Tak przygotowaną stal stosuje się do wyrobu części maszyn, szyn kolejowych, ostrzy noży, narzędzi, zbrojeń betonu, elementów konstrukcyjnych.

• Mosiądz to stop miedzi i cynku (do 40%) oraz dodatków, np. ołowiu, glinu, cyny, manganu, żelaza, chromu oraz krzemu. Mosiądz jest przydatny do obróbki plastycznej na zimno, np. podczas produkcji łusek amunicji. Wytwarza się z niego monety, medale, świeczniki, puchary, kłódki, moździerze, pomniki, elementy ozdobne (klamry, klamki, odważniki, dzwony, okucia, ramy obrazów) armaturę, osprzęt odporny na wodę morską, śruby okrętowe, amunicję. Z mosiądzu wytwarza się elementy maszyn – w przemyśle maszynowym, samochodowym, elektrotechnicznym, okrętowym, precyzyjnym, chemicznym.

Praca domowa

Polecenie 6. 1

Przygotuj infografikę ilustrującą otrzymywanie i zastosowanie wybranego stopu metalu.

Polecenie 6. 2

Wykonaj zdjęcia przedstawiające zastosowanie stopów metali. Określ, z jakich pierwiastków chemicznych zostały otrzymane te stopy i odpowiednio je podpisz.

iKJDIhXgV0_d5e833

brąz

duraluminium

duraluminium

stop glinu, zawiera zwykle miedź, mangan i magnez

mieszanina jednorodna

mieszanina jednorodna

mieszanina, w której składników nie możemy rozróżnić wzrokiem ani za pomocą prostych przyrządów optycznych

mosiądz

mosiądz

stop miedzi i cynku

stal

stal

stop żelaza z węglem i dodatkami innych pierwiastków, np. chromu, niklu, manganu, krzemu

stop

stop

mieszanina jednorodna metali (np. brąz, mosiądz, cyna do lutowania) lub metalu z dodatkiem metali i niemetali (stal), uzyskiwana przez stopienie składników, a następnie schłodzenie otrzymanej masy

iKJDIhXgV0_d5e952

Ćwiczenie 1

R1K8VQNAJfSfI1

zadanie interaktywne

Uzupełnij luki w tekście.

pierwiastków, mieszanie, sączenie, porównywalne, takie same, stopienie, odmienne, ochłodzenie, niemetali, metali, mieszanie, złota, identyczne, sączenie, ogrzanie, ochłodzenie

Stop metali to mieszanina jednorodna.......................... (np. brąz, mosiądz) lub metalu z dodatkiem metali i niemetali (np. stal).
Uzyskuje się go przez.......................... składników mieszaniny i ich...........................
Stop ma.......................... właściwości od tworzących go składników, czasem nawet niewielkie ilości dodatków wpływają znacząco na właściwości stopu.

Ćwiczenie 2

R5j5CDrR6v5h51

zadanie interaktywne

Ćwiczenie 3

R1K3JAqqT6El11

zadanie interaktywne

Ćwiczenie 4

RrmjOJRa4k53j1

zadanie interaktywne

Opisz wymienione poniżej metale i stopy, wybierając odpowiednie określenia ich właściwości.

brązowa, żółta, srebrzystobiała, brązowa, pomarańczowożółta, żółta, srebrzystoróżowa (łososiowa), stop, srebrzystoróżowa (łososiowa), stały, gazowy, srebrzystoróżowa (łososiowa), pierwiastek, stop, brązowa, pomarańczowożółta, gazowy, żółta, brązowa, biała, pierwiastek, stały, pomarańczowożółta, biała, srebrzystobiała, srebrzystobiała, srebrzystobiała, pomarańczowożółta, biała, żółta, stały, pierwiastek, gazowy, brązowa, srebrzystoróżowa (łososiowa), ciekły, gazowy, stop, żółta, stały, ciekły, pierwiastek, stały, srebrzystoróżowa (łososiowa), pierwiastek, srebrzystobiała, ciekły, stop, biała, pomarańczowożółta, biała, gazowy, stop, srebrzystobiała, ciekły, brązowa, srebrzystoróżowa (łososiowa), żółta, pomarańczowożółta, pierwiastek, biała, stały, gazowy, ciekły, stop, ciekłymiedź – stan skupienia.............................................................., barwa.............................................................., rodzaj materii..............................................................
rtęć – stan skupienia.............................................................., barwa.............................................................., rodzaj materii..............................................................
brąz – stan skupienia.............................................................., barwa.............................................................., rodzaj materii..............................................................
mosiądz – stan skupienia.............................................................., barwa.............................................................., rodzaj materii..............................................................
złoto – stan skupienia.............................................................., barwa.............................................................., rodzaj materii..............................................................
stal – stan skupienia.............................................................., barwa.............................................................., rodzaj materii..............................................................

Ćwiczenie 5

R1Iih3buEUP3l1

zadanie interaktywne

Ćwiczenie 6

R1748psdjrAfS1

zadanie interaktywne

Wstaw w odpowiednie miejsca tabeli po dwa główne składniki poszczególnych stopów metali.

chrom, żelazo, srebro, miedź, rtęć, cyna

brąz
stal nierdzewna	amalgamat

Autor

• Łukasz Piotr NowakArchiwum Prowincjalne Misjonarzy Saletynówhttps://orcid. org/0000-0001-9193-1529

DOI:

https://doi. 005Słowa kluczowearchiwoznawstwo, metodyka archiwalna, teoria archiwalna, podręcznik archiwistyki, Samuel Muller, Johan Adriaan Feith, Robert Fruin

Abstrakt

Wydany w 1898 r. holenderski Podręcznik do porządkowania i opisu archiwów S. Mullera, J. Feitha i R. Fruina jest jedną z najbardziej przełomowych publikacji w historii archiwistyki. Książka jako jedna z pierwszych na świecie podaje szczegółowe wskazówki odnośnie do organizacji archiwów i pracy archiwistów, a jej autorzy mieli na celu ujednolicenie zasad panujących w archiwach europejskich. Dzięki tłumaczeniom dokonanym na języki obce podręcznik wzbudził szerokie zainteresowanie poza Holandią i wywołał dyskusję na temat zasadności stosowania w archiwach zasady proweniencji. Ostatecznie stał się również motorem napędowym do jej przyjęcia przez większość europejskich archiwów, czego wyrazem była uchwała w tej sprawie podjęta na I Międzynarodowym Kongresie Archiwistów i Bibliotekarzy w Brukseli w 19010 r. Artykuł odpowiada na pytania o to, jaki był kontekst historyczny napisania podręcznika, jakie motywy kierowały autorami przy pisaniu poszczególnych rozdziałów i jaki był przebieg prac edytorskich. Dalsza część tekstu zawiera prezentację i analizę treści przedstawionych w książce. Ostatnia część artykułu stanowi krótkie omówienie kontekstu powstania poszczególnych wydań podręcznika oraz zawiera wykaz jego tłumaczeń na języki obce. 

Biogram autora

Łukasz Piotr Nowak - Archiwum Prowincjalne Misjonarzy Saletynów

Dyrektor Archiwum Prowincjalnego Misjonarzy Saletynów w Krakowie. Magisterium z teologii uzyskał w Theologische Hochschule Chur (Szwajcaria), następnie kształcił się w EB Zürich (Szwajcaria) w zakresie formacji osób dorosłych. W 2020 roku ukończył studia podyplomowe w zakresie archiwistyki i zarządzania dokumentacją na Wydziale Nauk Historycznych UMK w Toruniu. Zainteresowania badawcze: teoria i metodologia archiwistyki, źródłoznawstwo, historia Kościoła, regionalistyka, germanistyka.

Bibliografia

„Arhiivide korraldamise ja kirjeldamise käsiraamat”. Tuna, 1 (1998): 91–105; 1 (1999): 109–21; 2 (1999): 73–87; 3 (1999): 117–24; 4 (1999): 115–20; 1 (2000): 125–32; 3 (2000): 113–21; 4 (2000): 98–107; 1 (2001): 49–53; 2 (2001): 132–9; 3 (2001): 107–14.

Bailleu, Paul. „Internationaler Kongress der Archivare und Bibliothekare in Brüssel”. Korrespondenzblatt des Gesamtvereins der Deutschen Geschichts und Alterthumsvereine 11/12 (1910): 573–78.

Baritt, Marjorie R. „Coming to America: Dutch «Archivistiek» and American Archival Practice”. Archival Issues 18, nr 1 (1993): 43–54.

„Bestimmungen aus dem Geschäftsbereich der Preußischen Archivverwaltung“. Mitteilungen der Preußischen Archivverwaltung 10 (1908): 16–20.

Biernat, Czesław. „Zasada przynależności zespołowej w ujęciu archiwistów holenderskich”. Archeion 37 (1962): 121–27.

Brenneke, Adolf. Archivkunde: ein Beitrag zur Theorie und Geschichte des europäischen Archivwesens. Wydał Wolfgang Leesch. Lipsk: Koehler & Amelang, 1953.

Brichford, Maynard. „The origins of European modern archival theory”. The Midwestern Archivist 7, nr 2 (1982): 87–101.

„De vierde jaarvergadering gehouden te Amsterdam op 26 Juni 1895, in de „Salle des congrès“ op de Wereld-Tentoonstelling te Amsterdam”. Nederlandsch Archievenblad 2 (1895/1896): 23–27.

Degen, Robert. „Myśl archiwalna Ryszarda Mienickiego”. W Ryszard Mienicki (1886–1956). Archiwista i historyk, zredagowali Waldemar Chorążyczewski i Robert Degen, 67–88. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2009.

Golubcov, Ivan Aleksandrovič. „Arhivisty Gollanndii o privedenii v porjadok i opisanii arhivov”. Arhivnoe delo 2 (1925): 17–40; 3/4 (1925): 82–102.

Gratama, Seerp. „Eenige regelen voor ordening en inventarisatie der archieven van kleinere steden en waterschappen”. Nederlandsch Archievenblad 3 (1892): 36–41.

Hansen, Georg. „Ein neuer Leitfaden für die Ordnung und Repertorisirung der Archive”. Archivalische Zeitschrift 8 (neue Folge) (1899): 284–91.

Horsman, Peter, Eric Ketelaar, i Theo Thomassen, „New Respect for the Old Order: The Context of the Dutch Manual”. The American Archivist 66, nr 2 (2003): 249–70.

Horsman, Peter, Eric Ketelaar, i Theo Thomassen. Tekst en context van de Handleiding voor het ordenen en beschrijven van archieven van 1898. Hilversum: Verloren, 1998.

„In Memoriam. Jhr. Mr. Th. H. F. Van Riemsdijk”. Nederlandsch Archievenblad 2 (1922/1923): 84–87.

Ketelaar, Eric. „Archival Theory and the Dutch Manual”. Archivaria 41 (1996): 31–40. „S. Muller, J. A. Feith, and R. Fruin”. W Encyclopedia of Archival Writers 1515–2015, zredagowały Luciana Duranti i Patricia C. Franks, 411–13. Lanham; Boulder; Nowy Jork; Londyn: Rowman & Littlefield Publishers 2019.

Keussen, Hermann. „Die Vereinigung von Archivaren in den Niederlanden”. Archivalische Zeitschrift 6 (neue Folge) (1896): 299–308.

Klumpenhouwer, Richard. „Dutch archivists and the development of modern archives”. Canadian journal on Netherlandic studies/Revue canadienne d’études néerlandaises 7 (1986): 17–23.

Mienicki, Ryszard. „Podręcznik archiwistyki: Przekład pracy: S. Feith, R. Fruin”, b. d. Rkp. 950 II. Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, Oddział Zbiorów Specjalnych.

Muller, Samuel. Catalogus van het archief van het kapitel van St. Pieter's. Gravenhage: Van Weelden en Mengelen, 1886. „Het hoofdbeginsel voor de ordening van archieven”. Nederlandsch Archievenblad 1 (1893): 9–21.

Muller, Samuel, Johan A. Feith i Robert Fruin, Anleitung zum Ordnen und Beschreiben von Archiven. Przetłumaczył Hans Kaiser. Lipsk; Groningen: Otto Harrasowitz; Erven B. van der Kamp, 1905. Feith i Robert Fruin, Dang' an de zhengli yu bianmu shouce. Pekin, 1959. Feith i Robert Fruin, Handleiding voor het ordenen en beschrijven van archieven. Groningen: Erven B. van der Kamp, 1898. Feith i Robert Fruin, Manual de arranjo e descrição de arquivos. Przetłumaczył Manoel A. Wanderley. Rio de Janeiro: Arquivo Nacional, 1973. Feith i Robert Fruin, Manual for the arrangement and description of archives. Przetłumaczył Arthur H. Leavitt. Nowy Jork: The H. W. Wilson Co., 1940. Chicago: Society of American Archivists, 2003. Feith i Robert Fruin, Manuel pour le classement et la description des archives. Przetłumaczył Joseph Cuvelier i Henri Stein. La Haye: A. de Jager, 1910. Feith i Robert Fruin, Ordinamento e Inventario degli Archivi. Przetłumaczyli Giuseppe Bonelli i Giovanni Vittani. Turyn: Unione Tipografico-Editrice Torinese, 1908.

Mûler, Samuel, Johan Feit i Robert Frjin R, R“kovodstvo za klasirane i opisanie na arhivite. Przetłumaczył Dimitri Pop Iliev. Sofia: Nadezda, 1912.

Nesmith, Tom. „Principle of provenance”. W Encyclopedia of Archival Science, zredagowały Luciana Duranti i Patricia C. Franks, 284–88. Lanham; Boulder; Nowy Jork; Londyn: Rowman & Littlefield Publishers 2015.

Paese, Theodore C. „Manual for the Arrangement and Description of Archives Drawn up by direction of the Netherlands Association of Archivists by S. Fruin, Arthur H. Leavitt”. The American Archivist 3, nr 2 (1940): 116–17.

„Riemsdijk (Jhr. Theodorus Helenus Franciscus)”. W Biographisch woordenboek der Noord- en Zuidnederlandsche letterkunde. Opracowali Frans J. van den Branden i Johannes G. Frederiks, 648–49. Amsterdam: Veen, 1888–1891.

Schellenberg, Theodore R. Modern Archives. Principles and Techniques. Chicago: University of Chicago Press, 1956. The Management of Archives. Waszyngton: National Archives and Records Administration, 1988.

Stryjkowski, Krzysztof. „Zespoły a zbiory. Kształtowanie zasobu i jego opracowanie w archiwach”. W Zasada zespołowości w praktyce archiwów państwowych. Studia i materiały, zredagowała Ewa Rosowska, 49–58. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2017.

Trace, Ciaran B. „Archival arrangement”. W Encyclopedia of Archival Science, zredagowali Luciana Duranti i Patricia C. Franks, 21–24.

Wimmer, Mario. Archivkörper: eine Geschichte historischer Einbildungskraft, Konstancja: Konstanz University Press, 2012.